Στο πλαίσιο της διημερίδας με τίτλο “Καταγράφοντας το παρελθόν, σχεδιάζοντας το μέλλον”, που διοργανώνει η Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων (ΔΔΕΑΜ) του Υπουργείου Πολιτισμού στην Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου στις 9 και 10 Νοεμβρίου 2023, παρουσιάζεται για πρώτη φορά ολοκληρωμένα το Εθνικό Αρχείο Μνημείων και το έργο της Διεύθυνσης για τον εμπλουτισμό και την ανάδειξή του.
Το Εθνικό Αρχείο Μνημείων αποτελεί το κεντρικό αποθετήριο του ελληνικού κράτους για τα μνημεία της Επικράτειας. Σκοπός του είναι η διαφύλαξη των τεκμηρίων, έγχαρτων και ψηφιακών, που αφορούν στα κινητά και ακίνητα μνημεία, καθώς και ο εμπλουτισμός και η διαχείρισή τους με κάθε πρόσφορο μέσο και ιδίως με τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, αλλά και η διάχυσή τους προς όφελος του κοινωνικού συνόλου υιοθετώντας πολιτικές ανοιχτής πρόσβασης. Το Εθνικό Αρχείο Μνημείων συγκροτείται από το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο (ΑΚ), τις Ψηφιακές Συλλογές Κινητών Μνημείων (ΚΜ) και το Ιστορικό Αρχείο Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεων (ΙΑΑΑ). Για καθένα από τα τρία διακριτά μέρη του Εθνικού Αρχείου Μνημείων, η ΔΔΕΑΜ λειτουργεί και ενημερώνει τα αντίστοιχα Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα (ΟΠΣ) που προορίζονται για χρήση από τις Υπηρεσίες, καθώς και τις Πύλες που απευθύνονται στο ενδιαφερόμενο κοινό.
Το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο είναι το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα μέσα από το οποίο πραγματοποιείται η προστασία και η διαχείριση των 17.000 ακίνητων μνημείων, 3.400 αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων, καθώς και των 844 θεσμοθετημένων ζωνών προστασίας της Επικράτειας, καθένα από τα οποία αποκτά ένα μοναδικό QR code. Η Πύλη του ΑΚ προσφέρει τη δυνατότητα δωρεάν διαδικτυακής πρόσβασης σε έγκυρη και πλήρη γεωχωρική, διοικητική και αρχαιολογική πληροφορία στην ελληνική γλώσσα στις Δημόσιες Υπηρεσίες, αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη. Το έργο, το οποίο αποτελεί βασικό εργαλείο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του ΥΠΠΟ, βραβεύθηκε στα βραβεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης τον Ιούνιο του 2022. Οι εφαρμογές που μπορούν να προκύψουν από την πλήρη αξιοποίησή του εκτείνονται από τη Δημόσια Διοίκηση και την έκδοση πιστοποιητικών, στην επιστημονική έρευνα και την εκπαίδευση, καθώς και στην ψηφιακή ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας. Η Πύλη του ΑΚ είναι προσβάσιμη στο https://www.arxaiologikoktimatologio.gov.gr.
Οι Ψηφιακές Συλλογές Κινητών Μνημείων είναι το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα στο οποίο καταγράφονται και τεκμηριώνονται τα κινητά μνημεία, είτε πρόκειται για ανασκαφικά ευρήματα είτε για εκθέματα μουσείων ή τέλος για αντικείμενα ιδιωτικών συλλογών. Περιλαμβάνει περισσότερα από 710.000 εγγραφές κινητών, που χρονολογούνται από την Προϊστορική περίοδο μέχρι τους νεότερους χρόνους και καλύπτουν όλο το εύρος και τον πλούτο της πολιτιστικής κληρονομιάς. Κάθε καταγεγραμμένο κινητό αποκτά ένα μοναδικό ID, που αντιστοιχεί σε ένα QR code, το οποίο το συνοδεύει εφεξής σε όλες τις διαχειριστικές ενέργειες και μετακινήσεις του. Το ΟΠΣ αποτελεί το βασικό εργαλείο της Πολιτείας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από την αρχαιοκαπηλία και την παράνομη διακίνηση. Παράλληλα, η διαδικτυακή Πύλη με δημοσιευμένα περισσότερα από 68.000 κινητά αποτελεί ένα χρήσιμο επιστημονικό και εκπαιδευτικό εργαλείο και μια Πύλη για τον ελληνικό πολιτισμό, η οποία τροφοδοτεί ταυτόχρονα την Europeana. Η Πύλη των ΚΜ είναι προσβάσιμη στο https://nationalarchive.culture.gr/el#/.
Το Ιστορικό Αρχείο Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεων αποτελεί τον κύριο φορέα διάσωσης, φύλαξης, ταξινόμησης και τεκμηρίωσης της διοικητικής αλληλογραφίας, που παράχθηκε από τη σύσταση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας το 1834, μίας από τις πρώτες δημόσιες υπηρεσίες του νεότευκτου κράτους. Εκτός από το αρχείο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, μεμονωμένα αρχειακά σύνολα ανενεργών φορέων, αλλά και αφυπηρετησάντων και εκλιπόντων στελεχών της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας έχουν βρει στέγη στο κτήριο της οδού Ψαρομηλίγκου 22 στην Αθήνα. Παράλληλα, τμήμα του πλούσιου αυτού αρχείου είναι προσβάσιμο από όλους τους ενδιαφερόμενους μέσα από τη Διαδικτυακή Πύλη. Η Πύλη του ΙΑΑΑ είναι προσβάσιμη στο https://haas.culture.gr.
Κατά την πρώτη ημέρα της διημερίδας με θέμα “Το Εθνικό Αρχείο Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού” θα παρουσιαστούν αναλυτικά τα τρία προαναφερθέντα Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα για τα ακίνητα μνημεία (Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο), τα κινητά μνημεία (Ψηφιακές Συλλογές Κινητών Μνημείων) και το Ιστορικό Αρχείο Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεων, καθώς και τα έργα που πραγματοποιεί η Διεύθυνση για τον εμπλουτισμό του περιεχομένου τους. Επίσης, θα παρουσιαστούν οι ψηφιακές αφηγήσεις που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου για τα “Εβραϊκά μνημεία της Ελλάδας” και την “Άυλη Κληρονομιά στο Χάρτη”, όπως και οι “Ιστορίες από την Πύλη “ που αφορούν στα κινητά μνημεία που προβάλλονται στον ιστότοπο της Διεύθυνσης.
Η δεύτερη ημέρα με τίτλο “Καταγραφή και τεκμηρίωση των συλλογών του πρώην βασιλικού κτήματος Τατοΐου” είναι αφιερωμένη στο έργο που υλοποιείται στο πλαίσιο της Πράξης “Ψηφιοποίηση και δημοσιοποίηση επιλεγμένων συλλογών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του πρώην βασιλικού κτήματος Τατοΐου”, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2014-2021. Στο κτήμα, καθώς και σε άλλους χώρους του ΥΠΠΟ, φυλάσσονται σήμερα περισσότερα από 100.000 αντικείμενα κάθε είδους: οικιακός εξοπλισμός, έργα τέχνης, ενδύματα, στρατιωτικά είδη, παράσημα, βιβλία, αρχειακό υλικό, γεωργικά εργαλεία, κ.ά. Χρονολογούνται περίπου από το 1860 έως και το 1967 και προέρχονται από τα κτήρια του Τατοΐου, καθώς και τις άλλες κατοικίες της τέως βασιλικής οικογένειας. Για την καταγραφή και τεκμηρίωσή τους, η ΔΔΕΑΜ υλοποιεί δύο μεγάλα έργα με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και το ΤΑΑ, στο πλαίσιο των οποίων κάθε αντικείμενο καταγράφεται στο ΟΠΣ ΚΜ από εξειδικευμένους καταγραφείς, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περισσότερα από 44.000 αντικείμενα, με ορίζοντα ολοκλήρωσης των εργασιών το 2025, ενώ εφαρμόζονται πιλοτικά συστήματα RFID για τον εντοπισμό και τη διαχείριση των αντικειμένων. Με την ολοκλήρωση των εργασιών η Ελληνική Πολιτεία θα γνωρίζει για πρώτη φορά με ακρίβεια την έκταση και την αξία των συλλογών του ΠΒΚΤ. Με τον τρόπο αυτό, καθίσταται δυνατή η αποτελεσματική προστασία τους, αλλά και η ανάδειξή τους προς όφελος του κοινωνικού συνόλου και της ιστορικής μνήμης.
Από τις 9 έως τις 12 Νοεμβρίου και παράλληλα προς τη διημερίδα, στο μεσοπάτωμα του κεντρικού κτηρίου της Εθνικής Πινακοθήκης θα λειτουργεί εμβυθιστική εγκατάσταση με θέμα τα έργα στο Τατόι και τις λοιπές εφαρμογές και ταινίες που έχει δημιουργήσει η ΔΔΕΑΜ.
Περισσότερα για τη Διεύθυνση και το έργο της στο https://nam.culture.gr.
Εδώ θα βρείτε το πρόγραμμα της εκδήλωσης.
